سونوگرافی داپلر یک آزمایش تصویربرداری است که از امواج صوتی برای نشان دادن حرکت خون در عروق استفاده میکند. سونوگرافی معمولی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از ساختارهای داخل بدن استفاده میکند، اما نمیتواند جریان خون را نشان دهد. سونوگرافی داپلر از طریق اندازهگیری امواج صوتی که از اجسام متحرک مانند گلبولهای قرمز منعکس میشود، کار میکند که به عنوان اثر داپلر شناخته میشود.
انواع مختلفی از آزمایشات سونوگرافی داپلر وجود دارد که عبارتند از:
داپلر رنگی
این نوع داپلر از کامپیوتر برای تغییر امواج صوتی به رنگهای مختلف استفاده میکند که این رنگها، سرعت و جهت جریان خون را در زمان واقعی نشان میدهند.
پاور داپلر
نوع جدیدتر داپلر رنگیست که میتواند جزئیات بیشتری از جریان خون را نسبت به داپلر رنگی استاندارد ارائه دهد اما نمیتواند جهت جریان خون را نشان دهد که در برخی موارد برای پزشک مهم است.
داپلر طیفی
این آزمایش به جای تصاویر رنگی، اطلاعات جریان خون را بر روی نمودار نشان میدهد و به این ترتیب میتواند به نشان دادن میزان مسدودشدن رگ خونی کمک کند.
داپلر دوبلکس
در این نوع از سونوگرافی استاندارد برای عکسبرداری از رگها و اندامها استفاده میشود؛ سپس یک کامپیوتر مانند داپلر طیفی، تصاویر را به نمودار تبدیل میکند.
داپلر موج پیوسته
در این تست امواج صوتی به طور مداوم ارسال و دریافت میشوند که این امکان را برای اندازهگیری دقیقتر از خونی که با سرعت بیشتری در جریان است، برای ما فراهم میکند.
از سونوگرافی داپلر برای چه مواردی استفاده میشود؟
سونوگرافی داپلر برای کمک به متخصصین استفاده میشود تا متوجه شوند که آیا شما به شرایطی مبتلا هستید که جریان خون شما را کاهش داده یا مسدود میکند یا خیر. همچنین میتواند برای کمک به تشخیص برخی بیماریهای قلبی از آن استفاده کرد.
از این تست در موارد زیر استفاده میشود:
- بررسی عملکرد قلب
اغلب همراه با الکتروکاردیوگرام، آزمایشی که سیگنالهای الکتریکی در قلب را اندازهگیری میکند، انجام میشود.
- بررسی انسداد در جریان خون
مسدود شدن جریان خون در پاها میتواند باعث بیماری به نام ترومبوز ورید عمقی (DVT) شود.
- بررسی آسیب عروق خونی و نقص در ساختار قلب
- بررسی تنگ شدن رگ‌های خونی
تنگی عروق در بازوها و پاها میتواند به این معنی باشد که شما به بیماری به نام بیماری شریان محیطی (PAD) مبتلا هستید. همچنین باریک‌شدن شریان‌های گردن میتواند به این معنی باشد که شما دچار بیماری به نام تنگیِ شریان کاروتید هستید.
- کنترل جریان خون پس از جراحی
- بررسی جریان خون طبیعی در یک زن باردار و جنین داخل رحم
چرا به سونوگرافی داپلر نیاز داریم؟
اگر علائم کاهش جریان خون یا بیماری قلبی را داشته باشید، به سونوگرافی داپلر نیاز دارید. علائم بسته به شرایط ایجاد کنند متفاوت خواهد بود. برخی از شرایط و علائم رایج مشکل در جریان خون به شرح زیر است:
علائم بیماری شریان محیطی (PAD) عبارتند از:
• بی حسی یا ضعف در پاها
• گرفتگی دردناک در عضلات باسن یا ساق پا هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پلهها
• احساس سرما در ساق پا یا پا
• تغییر رنگ و/یا پوست براق روی پا
علائم مشکلات قلبی عبارتند از:
• تنگی نفس
• تورم در پاها، پاها و/یا شکم
•خستگی
سکته مغزی
پس از سکته مغزی، پزشک شما ممکن است نوع خاصی از آزمایش داپلر به نام داپلر ترانس کرانیال را برای بررسی جریان خون در مغز تجویز کند.
در طول سونوگرافی داپلر چه اتفاقی میافتد؟
سونوگرافی داپلر معمولاً شامل مراحل زیر است:
- روی تخت دراز می کشید و ناحیهای از بدن خود را که قرار است آزمایش شود را برهنه میکنید.
- پزشک ژل مخصوصی را روی پوست آن ناحیه پخش میکند.
- پزشک دستگاهی به‌شکل گرز که مبدل یا پروب نامیده میشود، را بر روی منطقه حرکت میدهد.
- دستگاه امواج صوتی را به بدن شما میفرستد.
- حرکت سلولهای خونی باعث تغییر در گام امواج صوتی میشود. ممکن است در حین انجام عمل، صداهایی مانند صدای تپش یا نبض بشنوید.
- امواج ضبط شده و بر روی مانیتور به تصویر یا نمودار تبدیل میشوند.
- انجام این سونوگرافی حدود 30 تا60 دقیقه طول میکشد.
آیا برای آمادگیِ انجام تست باید کاری انجام دهم؟
برای آماده شدن جهت سونوگرافی داپلر، ممکن است نیاز داشته باشید که:
- لباسها و جواهرات را از ناحیهای از بدن که در حال سونوگرافی است، خارج کنید.
- از مصرف سیگار و سایر محصولاتی که نیکوتین دارند تا دو ساعت قبل از سونوگرافی خودداری کنید. نیکوتین باعث باریک شدن رگ‌های خونی میشود که میتواند نتایج شما را تحت تاثیر قرار دهد.
- برای انواع خاصی از آزمایشات داپلر، ممکن است از شما خواسته شود چندین ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید (چیزی نخورید و ننوشید)
آیا خطری حین انجام سونوگرافی داپلر وجود دارد؟
هیچ خطر شناخته شده‌ای برای انجام سونوگرافی داپلر وجود ندارد. همچنین استفاده از آن در دوران بارداری بی خطر در نظر گرفته میشود.
نتایج سونوگرافی داپلر نشان دهنده‌ی چه مواردی است؟
اگر نتایج شما طبیعی نبود، ممکن است به این معنی باشد که:
- انسداد یا لخته در یک شریان وجود دارد.
- عروق خونی باریک هستند.
- جریان خون غیر طبیعی وجود دارد.
- آنوریسم که مانند بالون، برآمدگی در رگها را ایجاد میکند و باعث کشیده شدن و نازک شدن رگ ها میشود. اگر دیواره بیش از حد نازک شود، شریان ممکن است پاره شده و باعث خونریزی خطرناک شود.
- همچنین نتایج میتوانند نشان دهنده این باشند که جریان خون غیرطبیعی در یک نوزاد متولد نشده (جنین) وجود دارد.
معنیِ نتایج شما بستگی به ناحیهای از بدن دارد که مورد آزمایش قرار گرفته است. اگر در مورد نتایج خود سؤالی دارید، با متخصص خود مشورت کنید.
